“Đất
thức” là tập thơ văn của nhiều tác giả sinh hoạt trong Câu lạc bộ Văn học Đông
Anh - Hà Nội do Nhà xuất bản Văn học ấn hành vừa ra mắt bạn đọc vào 10/2020.
Theo đánh giá của nhiều người, trong đó có các nhà văn nhà thơ chuyên nghiệp,
đây là cuốn sách có chất lượng khá tốt, đạt cả hai tiêu chí: Nội dung và hình
thức nghệ thuật.
Sau đây, chúng tôi xin giới
thiệu toàn văn bài phát biểu “ Giới thiệu tập thơ văn Đất thức” của Nhà giáo
Nguyễn Thị Phương Anh- Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ Văn học Đông Anh về ấn phẩm
đáng trân trọng này.
Kính
thưa các vị khách quý!
Kính
thưa các nhà văn, nhà thơ và các tác giả là thành viên Câu lạc bộ Văn học huyện
Đông Anh! Thưa toàn thể các bạn!
Được
sự ủy nhiệm của Ban chủ nhiệm, hôm nay tôi xin được trân trọng giới thiệu với
các quý vị một ấn phẩm mới xuất bản của Câu lạc bộ Văn học huyện ĐA- Tập thơ
văn “Đất thức”
Kính thưa các quý vị!
Được
thành lập vào ngày 14/3/1992, trải qua 28 năm với 8 kỳ đại hội, Câu lạc bộ Văn
học huyện Đông Anh đã thật sự trở thành một tổ chức văn học tự nguyện, tập hợp
được nhiều cây bút tâm huyết với việc sáng tác và đã góp phần không nhỏ vào
hoạt động văn hóa xã hội của huyện nhà. Ngoài những nhà văn nhà thơ đã ghi danh
trong Hội Nhà văn của Thủ đô, nhiều tác giả trong Câu lạc bộ đang bền bỉ học
hỏi nâng cao năng lực sáng tác và đã có những “đứa con tinh thần” đáng tự hào
ra mắt bạn đọc. Các tập sách in chung lần lượt ra đời trên cơ sở những thành
tựu sáng tác của các thành viên. Tháng 10/2020 đánh dấu sự ra đời tập thơ văn
thứ 10 của Câu lạc bộ có nhan đề: “ Đất thức”.
Cầm trên tay cuốn sách khá dày dặn
(348 trang), người đọc ngay đầu tiên đã có ấn tượng bởi trang bìa với họa tiết
và màu sắc gợi những suy tư thâm trầm, ấm áp và có sức lan tỏa… Đặc biệt, cuốn
sách có một nhan đề hay, rất có ý nghĩa.
Thưa các quý vị!
“Đất” và “thức” là 2 từ đơn. Nhưng khi ghép
chúng lại với nhau, nó thành một hình ảnh nghệ thuật nhân hóa giàu giá trị biểu
đạt. Đất không còn là thực thể vô tri vô giác. Nó chính là nguồn sống, làm nên
thế gian này. Nó mang trong mình hơi thở và hồn phách con người, cùng con người
thao thức trăn trở, lao động và chiến đấu tạo nên những thành tựu, đem lại sự
đổi mới và phát triển cho đất nước. Đông Anh cũng như bao vùng quê khác đang là
nơi “ Đất thức”, ngày đêm thay da đổi thịt gặt hái mùa vàng. Các tác giả- những
người con của Đông Anh, cũng đang thao thức, tìm nguồn cảm hứng trên quê hương,
để thai nghén và cho ra đời những đứa con tinh thần của mình. Từ những liên
tưởng và nghĩ suy ấy, ban chủ nhiệm đã chọn “Đất thức” làm nhan đề của tập thơ
văn.
( Và nhân dịp này, thay mặt Câu lạc bộ, tôi xin chân thành cảm ơn cây
viết trụ cột của câu lạc bộ, nhà văn, nhà thơ Đặng Trung Lạc, người đã đề xuất
nhan đề rất ý nghĩa này. Chúng ta hãy cùng nổ tràng pháo tay chúc mừng và chúc
sức khỏe ông!)
Thưa các quý vị!
“ Đất thức” là một ấn phẩm của 59 tác
giả Câu lạc bộ và những người bạn thơ. Tập sách gồm có 186 bài thơ và 12 tác
phẩm văn xuôi, chia thành 3 phần: Phần 1 và 2 là sáng tác thơ văn của 51 thành
viên CLB. Phần 3 là thơ của những người bạn.(8 tác giả)
Theo nhận xét của Ban biên tập, đây là
cuốn sách được sự đầu tư tâm sức, trí tuệ, có chất lượng khá tốt về nội dung và
nghệ thuật. Nó ghi nhận sự trưởng thành của không ít tác giả. Sau đây, tôi xin
có một vài đánh giá về tâp thơ văn “ Đất thức” như sau:
A. NHỮNG SÁNG TÁC THƠ:
1. Hình thức nghệ thuật:
- Thơ trong “ Đất thức” đa dạng về thể loại.
Gồm: thơ lục bát, thơ ngũ ngôn, lục
ngôn, thất ngôn, thơ tự do và cả thể thơ cực ngắn du nhập từ Nhật Bản và được
Việt hóa: HaikuViệt.
-
Cảm xúc trong thơ bộc bạch khá tự nhiên, ít có sự gò bó, khiên cưỡng. Đã có sự
liền mạch trong liên kết ý từ đầu đến cuối ở các tác phẩm.
-
Ngôn từ nhìn chung được chắt lọc. Các thủ pháp nghệ thuật được áp dụng như so
sánh, ẩn dụ, nhân hóa, điệp từ, điệp ngữ, cả cường điệu phóng đại… nhằm tăng
cường biểu đạt và giá trị thẩm mỹ cho thơ.
-
Nhiều tác giả, nhất là các nhà thơ chuyên nghiệp đã chủ động xây dựng bố cục và
lập tứ cho tác phẩm của mình.
-
Đáng chú ý là việc làm mới cho thể loại lục bát bước đầu đã được định hình
trong thơ của một số tác giả như: nhà thơ Nguyễn Lâm Cẩn, nhà thơ Vương Hạng,
tác giả Nguyễn Minh Hiện, tác giả Thanh Hà…vv (biểu hiện ở thay đổi nhịp, cắt
dòng tạo câu ngắn dài không theo quy luật nhưng vẫn giữ được điệu lục bát và
mang ý nghĩa bổ sung…). Tuy nhiên sự đổi mới này cần được nhận thức rõ ràng hơn
về mục đích thực hiện và nâng tầm lý luận để có thể nhân rộng một cách hiệu quả.
2. Nội dung tư tưởng:
* Đề
tài: Đề tài trong “Đất thức” đa dạng, phản ánh được nhiều mặt cuộc
sống. Từ những điều riêng tư thầm kín, những sự vật, sự việc gần gũi quen
thuộc…đến những hiện tượng, sự kiện có ý nghĩa thời sự, chính trị- xã hội.
* Chủ đề: Sự soi chiếu hiện thực ở
những góc độ khóc nhau tùy theo lăng kính chủ quan của mỗi tác giả, tựu chung
hướng về 3 chủ đề chính: Lòng yêu quê hương đất nước, Tình lứa đôi và Nỗi niềm
thế sự.
- Lòng yêu quê hương đất nước: Đây
là chủ đề lớn gần như bao trùm thơ
trong “Đất thức”.
+ Nó được bộc lộ một cách nhẹ nhàng, khá tinh
tế thông qua những bài thơ viết về mảnh đất nơi chôn rau cắt rốn với những cảnh
vật, nét văn hóa quen thuộc và con người từng gắn bó yêu thương. Ta có thể bắt
gặp hình ảnh về quê hương Đông Anh, về Thủ đô Hà Nội yêu dấu trong các tác
phẩm: “Múa rối Đào Thục” của nhà thơ Mạch Quang Bách, “Dáng đứng” (Nguyễn Mạnh
Dưỡng) “Quê chồng” (Nguyễn Thị Ánh Kim) “Tên làng” (Tạ Phương Yến) “Ngõ khúc”
của nhà thơ Ngô Anh Quỹ, “Bức tranh quê” của tác giả Đặng Viền, “Bóng đa quê
hương” của nhà thơ Nguyễn Văn Sách, “Giếng làng” (Nguyễn Trọng Yêm), “Quê ơi”
(Nguyễn Văn Kình), “Hội phụ quê mình” (Vũ thị Tuyết Lan), “Tình quê Đông Anh”
(Nguyễn Thị Tấn), “Duyên hội làng” của nhà thơ Ngô Ngọc Thăng, “Hương quê” của
Nguyễn Thị Thu Hằng, “Về Quê” của tác giả Chử Việt Tiến, “Hà Nội bên em” của
chị Phạm thị Bê…vv.
+ Không chỉ
vậy, các tác giả còn đưa chúng ta khám phá các vùng quê trên đất nước để chiêm
ngưỡng những cảnh đẹp thiên tạo, nhân tạo, hòa mình với cuộc sống bình dị mang
bản sắc riêng vùng miền. Ta có thể theo chân tác giả Tạ Xuân Đại đến với vùng
quê Thạch Thất để cùng rưng rưng nhớ về những kỷ niệm nặng sâu tình nghĩa; cùng
nhà thơ Nguyễn Đăng Thuyết đến đến với vùng non cao Hoàng Su Phì (Hà Giang) để
được ngỡ ngàng trước những thửa ruộng bắc thang lên đến tận trời, say với tiếng
khèn tiếng sáo vấn vương trong sương của những đôi trai gái người Mông. Ta có
thể cùng cô giáo Trần Thị Tửu thưởng thức một đảo Cát Bà về đêm, hay đi với chị
Thanh Hà đến bãi biển Thiên Cầm, dẫu chỉ là một thoáng thôi cũng đủ để nhớ và
mong ngày trở lại…
+ Quê hương đất nước còn ẩn hiện trong bóng hình
của mẹ, của cha, của ngôi trường tuổi thơ từng gắn bó; là những ngôi chùa thâm
nghiêm cổ kính, là dòng sông quê êm đềm trôi chảy, là sắc hoa đào hoa mai mỗi
độ xuân về, là cánh phượng rực đỏ trong
tiếng ve ran và chiếc lá vàng mùa thu gợi bao niềm nhung nhớ…tất cả đã đi vào
trong nhiều bài thơ của nhiều tác giả mà do hạn chế thời lượng tôi chưa thể
điểm hết được.
(Sau đây, mời các quý vị hãy cùng tôi
lắng lòng một chút để đến với một thi phẩm có tiêu đề “Tình quê” của nhà thơ
Nguyễn Lâm Cẩn.
Thưa các quý vị! “Tình quê” là cụm từ mang
nghĩa khái quát, nhưng nó đã được cụ thể hóa với những sự việc, con người vô
cùng gần gũi với bất cứ ai sinh ra và lớn lên ở làng quê: Những con muồm muỗm,
quả ổi xanh, mẩu khoai lang nướng, những người bạn nhỏ thuở chăn trâu, những
bài đồng dao quện hương nắng gió đồng…Đó là kỷ niệm gắn với tuổi thơ nghèo đói
nhưng chan chứa khát vọng của mỗi người… Tất cả đã kết thành một tình quê bền
vững và trường tồn: “Nét đẹp quê ngày mai rồi sẽ khác/ Riêng tình quê mãi mãi
mắt còn cay/ Và thức tỉnh cả những ai lầm lạc/ Mơn mởm xanh trên mấy luống cày.”
Sau đây, tôi xin trân trong kính mời chị Nguyễn Thị Thu Hằng- một người bạn của
CLB, lên trình bày bài thơ này.)
- Tình lứa đôi: Yêu là hạnh
phúc và khổ đau, là hi sinh và dâng hiến. Khát vọng tình yêu là vô biên, không
kể tuổi tác. Tình yêu là nguồn cảm hứng vừa chân thực vừa lãng mạn, để tạo nên
những thi phẩm rung động lòng người.
+
Với tác giả Vương Khắc Côn, tình yêu ấy chính là em để rồi với anh, em
là tất cả “Em là thế giới của anh/ Thiếu
em tất cả sẽ thành hư vô” (Em).
+
Tình yêu cất cánh trí tưởng tượng lãng mạn để tạo nên hình ảnh có tính
thẩm mỹ: “ Mắt cong như thể con đò/ Đưa
anh cập tới bến bờ tình yêu” (Con đò- Lê Đình Chiến).
+
Những người tuổi xế chiều, tiết thu se se lạnh dễ nhắc nhớ những kỷ niệm
thời tuổi trẻ để rồi bồi hồi nhớ mong, ai hoài… Điều đó đã được bộc bạch trong
bài thơ Luyến tiếc (Nguyễn Thanh Hiền), Heo May (Hoàng Thị Nguyệt)…
+
Hương bưởi là hương của mùa xuân, nó gắn với kỷ niệm tình yêu của không
ít chàng trai cô gái thời chiến trận. Với tác giả Lê Văn Quý, mùa hoa bưởi đã
từng là biểu tượng của tình yêu trong sáng thuở học trò mà ông lưu giữ trong
tim trên những nẻo đường chống Mỹ:“Phảng
phất trong anh hương bưởi thân quen/ Trắng muốt cánh hoa thời chúng mình gắn
bó/ Lá thư gửi trao bao điều anh muốn ngỏ/ Rạo rực…mong chờ…nỗi nhớ niềm
thương” (Nhớ mùa hoa bưởi)
+
Tình yêu đi đến hôn nhân là tình yêu vẹn tròn, đẹp đẽ. Nhưng ở đời không
ít những mối tình dang dở để lại bao nuối tiếc, khổ đau. Điều đó đã thành nhu
cầu bày tỏ tạo nên nét đẹp buồn không kém phần lãng mạn trong thơ. Đây là cuộc
gặp mặt tình cờ giữa hai người đã từng có một thời gắn bó, tình xưa ùa về mà
lại không thể như xưa, để bây giờ:“ Nắm
tay em vụng về/ Câu thơ tình quên nhớ/ Gặp rồi lại mắc nợ/ Tình sông đau lòng
thuyền” (Gặp lại- Khang Sao Sáng).
+
Được gặp người xưa còn là may mắn, ít ra biết được người ấy còn sống và
sống như thế nào để đồng cảm sẻ chia… Nhưng có những mối tình không thành rồi
biền biệt cách xa, mãi là niềm canh cánh thương nhớ khôn nguôi. Đây là những
vần “Lục bát tương tư” của nhà thơ Nguyễn Lâm Cẩn “Tìm em…biết ở nơi đâu/ tình xoa xuýt sợi trên đầu lơ phơ/ Non cao núi
kiễng chân chờ/ Ước chi trong mộng nằm mơ em về”…
Có
thể nói, các cung bậc tình yêu đã được các tác giả thể hiện khá sâu sắc và tinh
tế. Đó là cái tôi cá nhân tự ý thức, là phần tâm hồn khẳng định giá trị nhân
bản của mỗi người. Vì thế, những thi phẩm về tình yêu đôi lứa sẽ luôn có chỗ
đứng vững chắc trong lòng người đọc.
( Thưa các quý vị!
Tình yêu không chỉ là sự riêng tư giữa
2 người yêu nhau. Nó trở nên cao quý và đáng ngưỡng mộ khi được gắn với nhân
dân, với tổ quốc, với sự nghiệp cao cả của dân tộc. Sau đây, mời các quý vi
thưởng thức một bài thơ trong trang thơ của những người bạn. Bài thơ có sự kết
hợp hài hòa giữa tình yêu tổ quốc với tình gia đình, tình lứa đôi. Tôi tin
rằng, tác phẩm sẽ có giá trị tiếp thêm sức mạnh tinh thần cho chiến sĩ ta nơi
hải đảo, giúp họ nắm chắc tay súng bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ dân tộc mình.
Vâng, đó là bài thơ “Mai xa rồi” của tác giả Hoàng Thế Khiêm. Tôi xin trân
trọng giới thiệu chị Thanh Hà lên trình bày bài thơ này.)
- Nỗi niềm thế sự: Nói đến thế sự là
nói đến việc đời, về thế thái nhân tình với những con người, sự việc, sự kiện
trong hiện tại và quá khứ. Các nhà thơ cảm nhận nó theo 2 hướng: ngợi ca và phê
phán, để rồi hợp về cùng một khát vọng là làm sao cho cuộc sống tốt đẹp hơn.
Đất nước thời mở cửa đang vươn lên mạnh mẽ về mặt kinh tế, cuộc sống vật chất
của nhân dân được cải thiện rõ rệt, cùng với nó là sự mở mang về tầm nhìn, đổi
mới về tư tưởng. Cách cảm cách nghĩ của con người cũng đa chiều hơn trước đây.
Các tác giả dù muốn hay không muốn đều chịu ảnh hưởng của thế sự. Và như một lẽ
tất yếu, chất thế sự ngấm vào những sáng tác của họ.
+
Trong tập “Đất thức”, ta sẽ bắt gặp những bài thơ tràn đầy niềm lạc quan tin
tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng đem lại thành tựu tốt đẹp cho quê hương đất
nước: Giấc mơ đã thành (Nguyễn Thị Ánh Kim), Thắm màu thái lai (Ngô Hương Lan)
Đông Anh- Một miền quê đáng sống (Nguyễn Khả Hùng) Giữ cho (Vương Xuân Thưởng).
+
Chống dịch covid là 1 vấn đề thời sự nóng hổi của năm 2020. Có không ít tác giả
câu lạc bộ viết về đề tài này: “Làng tôi chống dịch” của tác giả Nguyễn Minh
Hiện, “Sư thầy và cây bồ đề” của tác giả Nguyễn Duy Vượng, “Phòng dịch” của cô
giáo Phạm Hải…vv. Các bài thơ đã góp phần tăng cường sự nhận thức của người đọc
về tác hại của covid và có giá trị hiệu triệu mọi người tích cực tham gia phòng
chống dịch bệnh nguy hiểm này.
+
Trong “Đất thức”, còn có những vần thơ chứa chất nỗi niềm, ít nhiều gửi gắm
những trăn trở âu lo, cả cái nhìn phê phán các tệ nạn đang tồn tại trong xã
hội: “Không thể và có thể” (Nguyễn Lâm Cẩn), “Ngẫm” (Nguyễn Thị Phương Anh), “Đếm
mưa” (Vương Hạng), “Thoáng buồn Cổ Loa” (Trần Tiến Tĩnh), “Đêm ở quê” (Nguyễn
Tuấn), “Đất nghĩ” (tác giả Lê Bá Thất), “Nói không với rượu bia” (Chu Thị
Vịnh)…vv
Thưa các quý vị!
Trên đây là 3 chủ đề chính của tác phẩm
thơ thể hiện trong “ Đất thức”. Việc phân chia thành các chủ đề trên để soi
chiếu vào các tác phẩm chỉ mang tính tương đối. Vì trên thực tế nó không phải
lúc nào cũng tách bạch rõ ràng mà đan xen vào nhau, trong cái nọ có cái kia và
ngược lại. Nhưng tựu chung, các thi phẩm đã thể hiện được những đặc điểm lớn về
nội dung tư tưởng của thơ Việt Nam đương đại. Tôi cho rằng đó là một thành công
đáng trân trọng mà các tác giả đã đạt được.
B. NHỮNG TÁC PHẨM VĂN XUÔI:
“Đất thức” có 12 tác phẩm văn xuôi, gồm
các thể loại chính: truyện, ký và tản văn. Các tác giả đều là thành viên Câu
lạc bộ, ít nhiều đã có kinh nghiệm và thành tựu trong sáng tác .
- Truyện (Truyện ngắn, truyện cực ngắn-
mi ni, và truyện ký): Có 3 tác giả: Nam Dư, Lại Duy Bến, Nguyễn Hữu Chiển và 4
tác phẩm: Cậu Mỡi, Khoảnh khắc, Tình bạn thủy chung, Em gái. Nhìn chung các
truyện đều xây dựng những nhân vật chính là những con người được cộng đồng quý
trọng bởi năng lực và phẩm chất. Họ sống có trách nhiệm, coi trọng tình nghĩa,
biết hi sinh lợi ích riêng cho những điều cao cả…Đó là những tấm gương để mọi
người noi theo. Cách xây dựng cốt truyện nhìn chung đơn giản. Dẫn dắt chuyện
khá tự nhiên, vì thế dễ được người đọc tiếp nhận.
- Thể ký (tùy bút, ký, hồi ký, ghi
chép): Gồm 5 tác phẩm: Những ngày đầu ở Sài gòn giải phóng (Nguyễn Vũ Hiệp), 2
tác phẩm: “Ký ức chiều 30 tết”, “Đền thờ cụ Nguyễn Huy Tâm- Vị quan thanh liêm
chính trực”của nhà văn Đặng Trung Lạc, “Người thương binh hai lần được tặng
danh hiệu dũng sĩ” (nhà văn Nguyễn Hồng Nụ), Niềm khao khát (nhà văn Nguyễn Hữu
Chiển). Mỗi tác phẩm một lối viết, nhưng các tác giả đều tuân thủ theo đặc điểm
cơ bản của thể ký, đó là tôn trọng sự thật. Sự thật trong quá khứ, sự thật
trong hiện tại, những con người, sự việc mà tác giả từng trải qua, gặp gỡ, tiếp
xúc…Dù đối tượng phản ánh khác nhau nhưng đều đọng lại trong người đọc niềm tin
về những điều tốt đẹp trong cuộc sống và có ý thức trân trọng giữ gìn nó.
- Tản
văn: Gồm 3 tác phẩm với sự góp mặt của 2 tác giả: Đoàn Hiếu, Nguyễn Sỹ Tân.
Nếu như Đoàn Hiếu ngược dòng thời gian tìm lại thú chơi hoa tao nhã mỗi dịp tết
đến xuân về trong 2 tản văn: “Thủy tiên- thú chơi hoa chọn người”, “Tản mạn
những ngày tháng chạp” thì tác giả Nguyễn Sỹ Tân trong “ Cây cọ làng tôi” lại
hồi tưởng về làng mình với những hiểu biết và xúc cảm thú vị về một loại cây đã
từng vô cùng gắn bó với vùng quê nghèo khó một thời. Chất tự sự trữ tình trong
những trang văn của 2 tác giả ít nhiều cuốn hút, đem lại ấn tượng đẹp đối với
người đọc.
C.
MỘT SỐ HẠN CHẾ:
Với những cảm nhận trên, có thể
khẳng định “Đất thức” là một cuốn sách có chất lượng khá tốt cả về nội dung và
hình thức nghệ thuật. Tuy nhiên, không tránh khỏi còn có những hạn chế
-
Do là tập văn thơ của nhiều tác giả
chuyên và không chuyên nên chất lượng không đồng đều.
-
Về thơ: Có một số tác phẩm chưa định
hình rõ nét về cấu tứ, ngôn từ thiếu sự chắt lọc, gieo vần gượng ép hoặc mất
vần.
-
Về văn xuôi: Lời kể chưa thật chau
chuốt. Nên đầu tư hơn về xây dựng cốt truyện, tình huống và khắc họa tính cách
nhân vật để tăng thêm sức hấp dẫn cho tác phẩm truyện.
Thưa toàn thể các quý vị!
Trên đây là những tìm hiểu, đánh giá
sơ bộ của tôi về tập thơ văn ĐẤT THỨC của CLBVH huyện ĐA. Cá nhân tôi và ban
chủ nhiệm rất mong cuốn sách được các quý vị nhiệt tình đón nhận và đóng góp ý
kiến để chúng ta có những tập sách sau chất lượng hơn.
Tôi
xin chân thành cảm ơn và chúc các quý vị sức khỏe, hạnh phúc và nhiều thành
công!
Đông Anh, ngày 27 tháng 10 năm 2020
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét